Apakah penyakit asma dan bagaimana cara mengubati asma?
Pengertian penyakit asma
Asma (asthma) ialah satu penyakit yang menyebabkan keradangan yang menjadikan saluran pernafasan menjadi sempit. Ia merupakan salah satu penyakit yang terbanyak diadukan di klinik dan di hospital. Disebabkan ini, apabila seseorang bernafas dengan saluran pernafasan yang sempit mereka akan mengeluarkan bunyi seakan wisel atau lebih dikenali sebagai “wheezing” (whistling).
Penyakit ini menyerang apabila pesakit terdedah kepada sesuatu keadaan seperti ketika sejuk pada malam dan pagi hari, ketika bersenam dan juga jika terdedah kepada bahan alergi. Ia boleh menyerang di setiap peringkat umur, namun kebanyakan pesakit adalah daripada golongan kanak-kanak, iaitu sebanyak 7 juta di seluruh dunia. Namun, banyak pesakit berjaya sembuh selepas mereka mencapai umur dewasa.
Pesakit mempunyai keradangan saluran pernafasan dan ia sangat sensitif. Oleh itu, jika terdedah kepada beberapa perkara, ia boleh membengkak akibat tindak balas yang sangat agresif. Selain itu, ia juga akan mengeluarkan cecair lendir hijau yang dikenali sebagai mukus. Cecair ini pekat dan juga menyebabkan saluran pernafasan makin sempit. Keadaan ini digelar serangan asma, dan perlu dirawat dengan kadar segera. Serangan ini boleh berulang setiap kali saluran pernafasan mengalami keradangan.
Simptom Asma
Petanda gejala asma berbeza bergantung kepada betapa teruk serangan tersebut. Petanda dan simptom termasuklah;
Sesak nafas atau kesukaran bernafas
Sakit dada atau dada terasa ketat
Susah untuk tidur kerana sesak nafas dan batuk-batuk
Bunyi “wheezing” atau seperti bunyi bersiul ketika melepaskan nafas dan ini merupakan simptom yang paling biasa untuk pesakit kanak-kanak
Batuk atau “wheezing” yang teruk kerana disebabkan oleh virus, seperti virus demam.
Namun, jika serangan itu lebih parah, tanda-tanda berikut boleh dilihat;
Serangan seperti di atas, tetapi ianya lebih kerap dan lebih parah
Kesukaran bernafas yang sangat teruk. Ini boleh diukur menggunakan sejenis alat yang dipanggil“peak flow meter”.
Perlu menggunakan ubat untuk melegakan simptom atau kesukaran bernafas dengan lebih kerap. Ia juga dikenali sebagai “quick-relief inhaler”.
Bagi sesetengah pesakit, mereka akan mendapat gejala asma ketika di beberapa situasi iaitu;
Ketika bersenam - ketika udara kering dan sejuk
Ketika di tempat kerja - kerana terdedah kepada bahan kimia bahaya yang disedut
Ketika mengalami alahan - seperti pollen bunga, habuk, binatang peliharaan, dan kulat
Diagnosis asma
Diagnosis asma bermula dengan maklumat temu bual pesakit, pemeriksaan fizikal dan ujian klinikal seperti menggunakan alat “spirometri” dan “peak flow meter” dan ujian untuk mengenal pasti alahan yang dialami oleh pesakit. Selain itu juga, maklumat tentang sejarah kesihatan keluarga, tentang pekerjaan, status merokok pesakit atau orang sekeliling dan tentang keadaan di rumah juga amat penting bagi membuat diagnosis.
Ujian yang lebih spesifik, seperti ujian darah dan ujian imejan seperti ECG dan X-ray boleh dilakukan oleh doktor sekiranya perlu.
Dengan semua maklumat ini, asma boleh dikesan dan dikategorikan berdasarkan tahap keseriusan penyakit tersebut, seperti berikut;
Serangan ringan dan kadang-kadang - simptom ringan tidak melebihi dua hari dalam seminggu dan tidak melebihi dua episod serangan malam dalam sebulan.
Serangan ringan tetapi kerap - simptom lebih dari dua kali seminggu tetapi tidak melebihi sekali dalam sehari.
Serangan sederhana dan kerap - simptom sehari sekali dan lebih dari satu malam dalam seminggu
Serangan serius dan kerap - simptom hampir setiap hari dan banyak kali ketika malam
Rawatan yang sesuai diberikan dan berbeza mengikut individu dan jenis asma.
Cara Merawat Asma
Cara mengubati asma terbahagi kepada dua, iaitu rawatan segera atau akut dan rawatan untuk jangka masa panjang. Tujuan utama dalam merawat adalah untuk;
Menghindari simptom kronik yang menyusahkan pesakit seperti sesak nafas
Mengurangkan penggunaan ubat untuk melegakan simptom
Membolehkan pesakit hidup secara normal dan aktif serta mempunyai paru-paru yang boleh berfungsi dengan baik
Mengelakkan episod serangan serius yang boleh menyebabkan perlu ditahan di wad.
Oleh itu, untuk jangka masa panjang, langkah penghindaran dan mengawal asma untuk jangka masa yang lama merupakan faktor paling penting dalam merawat penyakit ini. Ini bertujuan untuk mengelakkan episod serangan yang mengganggu kualiti hidup pesakit dan boleh ditahan di hospital jika cukup serius.
Antara langkah yang boleh diambil ialah:
Mengenal pasti punca serangan dan mengambil langkah untuk menghindari mereka.
Memastikan ubatan diambil dengan teknik yang betul demi memastikan pesakit mendapat dos ubat yang mencukupi
Terlibat secara langsung dalam merangka rawatan yang sesuai bersama doktor
Jelas tentang punca dan penyebab penyakit ini, dan mengambil tindakan yang sepatutnya untuk
mengelakkan serangan
Mengambil ubat yang diberikan oleh doktor dalam dos yang ditetapkan, dan sentiasa mengambil mereka atas nasihat doktor walaupun merasa sihat dan tidak mempunyai kesukaran dalam bernafas.
Ubatan untuk jangka masa panjang:
Steroid yang disedut menggunakan “inhaler” - berkesan melawan radang. Contoh ialah fluticasone - berkesan melawan radang. Contoh ialah fluticasone (Flonase, Flovent HFA), budesonide (Pulmicort Flexhaler, Rhinocort), flunisolide (Aerospan HFA), ciclesonide (Alvesco, Omnaris, Zetonna), beclomethasone (Qnasl, Qvar), dan fluticasone furoate (Arnuity Ellipta).
Pengubat leukotriene - seperti (Singulair), zafirlukast (Accolate) dan zileuton (Zyflo) (merawat simptom sehingga 24 jam)
Long-Acting Beta Agonist - seperti salmeterol (Serevent) dan formoterol (Foradil, Perforomist), membantu melegakan saluran nafas sempit.
Terapi gabungan inhaler - mengabungkan “beta agonist” dan “steroid”
“Theophylline”- sejenis pil untuk ditelan yang diambil setiap hari untuk mengekalkan saluran pernafasan terbuka dengan menenangkan otot di sekeliling saluran pernafasan.
Ubatan untuk serangan akut asma:
Short acting beta agonist inhaler - ubat ini disedut (inhale) dan boleh mengembangkan saluran pernafasan yang sempit dalam beberapa minit dan melegakan simptom. Contohnya ialah albuterol (ProAir HFA, Ventolin HFA) dan levalbuterol (Xopenex)
Ipratropium (Atrovent) - fungsi sama seperti di atas, namun jarang digunakan untuk pesakit kanak-kanak
Corticosteroids - boleh diberi secara oral atau dicucuk ke dalam badan untuk melegakan keradangan dengan segera. Namun ia hanya boleh digunakan untuk tempoh waktu yang sekejap kerana mempunyai kesan sampingan yang buruk jika digunakan untuk jangka masa yang panjang.
Ubat di atas boleh digunakan sekiranya pesakit mempunyai serangan akut, namun harus diingatkan bahawa jika pesakit menggunakan ubat pencegahan jangka masa panjang dan melakukan langkah pencegahan dengan baik, serangan akut akan jarang berlaku dan pesakit tidak akan perlu menggunakan ubatan untuk serangan akut dengan lebih kerap.
Rekod semua penggunaan ubat untuk mengkaji semula rawatan di kemudian hari. Pesakit mungkin memerlukan dos yang kurang atau lebih bergantung kepada simptom.
Komplikasi Daripada Asma
Komplikasi asma termasuklah:
Masalah dengan tidur - pesakit yang tidak mendapat tidur yang cukup boleh menggangu mutu kehidupan pesakit dan meningkatkan risiko untuk mendapat penyakit kemurungan, keletihan melampau, dan penyakit jantung
Masalah tumbesaran - pesakit kanak-kanak mempunyai risiko untuk mendapat masalah tumbesaran selain daripada masalah pembelajaran
Masalah dengan aktiviti fizikal - pesakit tidak dapat terlibat dalam sukan atau senaman dan mempunyai risiko untuk mendapat obesitu, kencing manis dan darah tinggi
Kesan sampingan ubatan - antara kesan sampingan ubatan ialah jangkitan kulat di mulut, obesiti, masalah kemurungan, penyakit reflux dan berbagai lagi
Kesan terhadap sistem pernafasan - radang kronik boleh menyebabkan kerosakan kekal di paru-paru dan organ pernafasan lain
Hospitalisasi - meningkatkan risiko pesakit untuk mendapatkan jangkitan serius di hospital
Berikut hanyalah sebahagian daripada komplikasi yang boleh terjadi, namun yang paling ditakuti ialah ia boleh membawa maut sekiranya tidak dikawal dan tidak dirawat. Sila berjumpa dengan doktor untuk mendapatkan nasihat dan rawatan yang sesuai.