Apakah penyakit Vulvitis dan rawatan sesuai?
Apakah itu vulvitis?
Vulvitis adalah radang vulva atau lebih dikenali sebagai bibir kemaluan bengkak.
Vulva ialah bahagian luar kelamin wanita yang terdiri daripada labia majora, labia minora, klitoris, dan introitus (pintu masuk ke faraj). Bahagian lipatan kulit ini sangat lembut. Oleh itu sebarang jangkitan, kecederaan atau alahan boleh menyebabkan keradangan. Hal ini menyebabkan kesukaran untuk mengenalpasti punca utama, diagnosis dan rawatan yang diperlukan oleh seorang pesakit.
Siapakah yang berisiko tinggi untuk mendapat vulvitis?
Gadis yang belum didatangi haid dan wanita yang sudah menopaus mempunyai risiko yang lebih tinggi kerana mereka cenderung mempunyai tahap estrogen yang lebih rendah.
Tambahan pula, wanita yang menghidap kencing manis juga lebih cenderung untuk mendapat radang vulva kerana kandungan gula dalam sel mereka.
Vulvitis juga membawa maksud seseorang menghidapi jangkitan penyakit kelamin atau jangkitan kulat di bahagian tersebut. Jikalau anda mengalami kecederaan atau radang pada vulva, segera berjumpa dengan doktor anda untuk mendapatkan rawatan.
Simptom-simptom vulvitis
Setiap orang mungkin mengalami gejala yang berbeza. Berikut adalah gejala yang selalunya dihadapi oleh pesakit. Antaranya ialah:
Kemerahan pada labia dan bahagian lain vulva
Bengkak atau benjolan di bibir kemaluan yang mungkin berisi cecair
Gatal-gatal pada bahagian vulva
Rasa membakar pada bahagian vulva dan sekitarnya
Luka pada vulva seperti lepuh
Tompok-tompok yang banyak, bersisik, tebal, atau putih pada vulva
Sakit semasa melakukan hubungan seks dengan pasangan
Deria rasa lebih sensitif semasa mengelap bahagian vulva dengan tisu
Gejala vulvitis mungkin kelihatan seperti simptom masalah perubatan lain. Sentiasa berbincang dengan doktor anda untuk mendapatkan diagnosis yang tepat.
Punca-punca vulvitis
Terdapat pelbagai penyebab vagina gatal dan bengkak.
Vulvitis mungkin disebabkan oleh satu atau lebih daripada yang berikut:
Alahan terhadap beberapa jenis produk- tisu tandas dengan minyak wangi atau pewarna, Sabun atau mandian berbuih dengan minyak wangi, syampu dan perapi rambut, sabun pencuci pakaian, krim atau sesetengah ubatan boleh menyebabkan iritasi pada vagina.
Tidak balas terhadap mandian berbuih, semburan, deodoran dan serbuk vagina
Penggunaan semburan membunuh sperma
Iritasi disebabkan jangkitan yis, air kolam renang, pakaian yang dibuat daripada bahan sintetik tanpa lapisan kain kapas
Pemakaian pakaian dalam yang basah untuk jangka masa yang lama
Aktiviti menunggang kuda
Penjagaan bahagian kelamin yang kurang memuaskan
Jangkitan seperti vaginitis, herpes, viral dan kulat
Faktor kesihatan yang lain seperti kencing manis, kurap atau kutu, ekzema.
Diagnosis vulvitis
Doktor yang anda temui akan mengambil sejarah perubatan lengkap dan memeriksa bahagian alat sulit anda. Doktor juga akan bertanya soalan lebih lanjut sekiranya terdapat cairan yang keluar daripada vagina serta rutin pembersihan bahagian kelamin anda. Keluarnya cairan daripada faraj bermakna mungkin berlakunya jangkitan.
Pemeriksaan bahagian kelamin perlu dilakukan di bawah nyalaan lampu yang terang. Seorang jururawat akan mengiringi doktor semasa pemeriksaan dijalankan. Doktor akan memeriksa sama ada terdapat kemerahan pada bahagian vulva serta perubahan pada kulit sekitarnya. Kawasan kulit lain juga perlu diperiksa untuk mengesan simptom ruam. Sebagai contoh, gejala dermatitis pada muka atau tangan.
Bukan itu sahaja, beberapa ujian lain mungkin akan dijalankan untuk mengesahkan diagnosis vulvitis seperti yang berikut:
Ujian darah
Ujian air kencing
Ujian untuk penyakit kelamin (STD)
Ujian Pap smear. Ujian ini melibatkan pemeriksaan sel-sel mikroskopik yang dikumpul daripada serviks. Ia digunakan untuk mengesan perubahan yang bersifat kanser atau boleh menyebabkan kanser. Ia juga menunjukkan keadaan lain, seperti jangkitan atau keradangan.
Cara merawat vulvitis
Rawatan khusus untuk vulvitis akan dibincangkan dengan doktor anda berdasarkan:
Umur anda, kesihatan keseluruhan, dan sejarah perubatan
Penyebab penyakit ini
Jenis dan keseriusan gejala
Toleransi anda untuk ubat, prosedur, atau terapi tertentu
Pendapat atau keutamaan anda
Rawatan boleh merangkumi:
Mengelakkan penggunaan sabun, losyen, mandian berbuih dan produk yang boleh memburukkan lagi keadaan radang vulva.
Elakkan menggaru kerana radang boleh menjadi teruk atau vulva boleh berdarah dan mendapat jangkitan baru.
Cuci bahagian vulva dengan air suam sekali sehari. Elakkan mencuci dengan kerap kerana boleh menyebabkan iritasi.
Mandian Sitz dengan sebatian menenangkan (untuk membantu mengawal gatal-gatal)
Aplikasi losyen Calamine pada bahagian luaran sahaja
Krim Hydrocortisone pada dos yang rendah boleh digunakan untuk mengawal alahan
Krim Estrogen boleh mengurangkan radang dan simptom yang ada pada wanita yang sudah menopaus.
Jikalau anda mempunyai jangkitan kulat, krim antikulat boleh digunakan
Sekiranya rawatan ini tidak meredakan simptom yang anda hadapi, ujian lanjut mungkin ditetapkan untuk mengenal pasti perkara yang lebih serius seperti kanser vulva. Namun demikian, kanser vulva sangat jarang berlaku dan biasanya melibatkan wanita yang sudah berusia lebih daripada 60 tahun.
Cara mencegah vulvitis:
Secara umumnya, pastikan kawasan vagina dan vulva anda bersih, kering, dan sejuk, terutamanya semasa haid dan selepas membuang air besar. Amalkan cara membersihkan kawasan vagina dan dubur yang betul, dan elakkan daripada menggosok dengan kain lap atau tuala.
Cara menghilangkan gatal pada kemaluan termasuk:
Memakai seluar yang diperbuat daripada kain kapas
Mengelakkan seluar yang terlalu ketat seperti pantyhose, atau apa-apa pakaian yang kasar di kawasan vulva atau yang tidak mempunyai peredaran udara yang mencukupi
Memilih tisu tandas dan produk feminin tanpa wangian yang boleh menjadi penyebab iritasi pada vagina
Menggunakan pencuci pakaian dan pelembut kain yang bebas daripada wangian
Menganti pakaian basah segera, seperti selepas berenang atau bersenam
Sentiasa gunakan kondom semasa aktiviti seksual untuk mengurangkan risiko vulvitis, STD, dan jangkitan vagina yang lain (melainkan jika anda mempunyai hubungan jangka panjang, monogami).
Komplikasi vulvitis
Kebiasaannya, kegatalan pada bahagian kemaluan dapat dilegakan dengan mudah. Meskipun begitu, terdapat golongan kecil yang akan mengalami komplikasi daripada menghidapi penyakit vulvitis. Antaranya ialah:
Kegatalan (pruritus) pada waktu malam boleh mengakibatkan gangguan ketika tidur dan menjejaskan kualiti hidup.
Kegagalan untuk mengesan punca vulvitis dan merawatnya pada peringkat awal boleh menyebabkan perkara yang lebih serius seperti barah vulva yang boleh membawa maut.
Sesetengah wanita mungkin mendapati bahawa kegatalan tersebut menjadi lebih buruk setelah menggunakan krim atau ubatan lain. Ini boleh membawa kepada kebimbangan dan boleh menyebabkan masalah psikoseksual.
Written by: Dr Nur Syuhada Binti Zulkifli
Degree in Medicine, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM)
18 Aug 2018