Pengesanan Kanser Darah(Leukemia): Apakah Ujian Yang Perlu Anda Ambil?

​

Kenali Kanser Darah

Kanser darah, juga dikenali sebagai leukemia, adalah sejenis kanser yang melibatkan sel darah putih tumbuh secara tidak terkawal dalam tubuh manusia. Kanser ini biasanya bermula di tulang belakang, sternum, atau pelvis, dan boleh merebak ke seluruh badan melalui sistem peredaran darah. 

Kanser darah adalah sejenis kanser yang jarang ditemui di Malaysia, namun ia masih menjadi ancaman serius kepada kesihatan manusia. Jom kenali jenis-jenis kanser darah sebelum mengetahui cara mengesan kanser ini.

Jenis Kanser Darah

Secara umumnya, kanser darah terbahagi kepada dua jenis utama, leukemia limfositik akut (ALL) dan leukemia myelogenous akut (AML). Kedua-dua jenis kanser ini biasanya berlaku pada kanak-kanak, manakala AML lebih kerap berlaku pada orang dewasa. 

Walau bagaimanapun, terdapat juga jenis lain seperti leukemia limfositik kronik (CLL) dan leukemia myelogenous kronik (CML). Bagi sesetengah individu, kanser darah boleh menjejaskan sistem peredaran darah dan berpotensi menjadi lebih teruk jika tidak dirawat dengan segera.

Bagaimana Mengesan Kanser Darah?

Ujian diagnostik kanser darah akan melibatkan beberapa prosedur untuk membantu doktor membuat diagnosis yang tepat seperti: 

1. Pemeriksaan Fizikal

Pemeriksaan fizikal adalah ujian yang dilakukan oleh doktor untuk mengesan sebarang tanda abnormal dalam badan. Doktor akan memeriksa kesemua bahagian badan termasuk kulit, mulut, telinga, hidung, leher, ketiak, payudara, perut, kaki, dan pelvis. 

Doktor juga akan memeriksa limfa dan organ seperti hati dan limpa. Ini membantu doktor menentu sama ada terdapat pembesaran limfa atau organ.

2. Kiraan Darah Lengkap

Kiraan darah lengkap (CBC) ialah ujian yang mengukur bilangan sel darah merah, sel darah putih, dan platelet dalam darah. Ujian ini penting untuk mengesan jika terdapat anemia, leukopenia, atau trombositopenia. 

Anemia merujuk kepada kekurangan sel darah merah, leukopenia merujuk kepada kekurangan sel darah putih, manakala trombositopenia merujuk kepada kekurangan platelet. Ujian ini boleh menunjukkan kehadiran sel darah putih yang tidak normal atau dalam kuantiti lebih dalam darah. ini boleh menunjukkan kemungkinan kanser darah.

3. Pemeriksaan Kimia Darah

Ujian kimia darah ialah ujian yang mengukur tahap bahan kimia dalam darah seperti protein, enzim, dan mineral. Tahap bahan kimia ini boleh menunjukkan sama ada terdapat masalah dengan organ seperti hati atau buah pinggang. Selain itu, ujian kimia darah juga boleh membantu menentukan keberkesanan rawatan kanser darah.

4. Analisis Sitokimia

Analisis sitokimia adalah ujian untuk mengenal pasti jenis sel darah yang terlibat dalam kanser darah. Ini melibatkan penggunaan pewarna untuk mengenal pasti sel darah dan mengubah saiz dan bentuknya. Hasil analisis sitokimia membantu doktor membezakan antara pelbagai jenis kanser darah dan memilih rawatan terbaik untuk setiap pesakit.

5. Analisis Sitogenetik dan Molekul

Analisis sitogenetik dan molekul adalah ujian yang menggunakan teknologi DNA untuk mengkaji perubahan genetik dan mutasi dalam sel kanser. Ujian ini membantu doktor memahami punca kanser darah dan juga membantu mengenal pasti kumpulan pesakit yang mungkin mempunyai tindak balas yang lebih baik terhadap rawatan tertentu.

6. Ujian Sumsum Tulang

​Ujian sumsum tulang melibatkan pengambilan sampel sumsum tulang dari belakang tulang pinggul menggunakan jarum khas. Sampel kemudian diuji untuk mengenal pasti jenis sel darah serta mutasi yang berkaitan dengan kanser darah. 

Ujian ini membantu doktor menentukan tahap dan jenis kanser darah.

7. Tusukan Lumbar

Tusukan lumbar atau ujian cecair serebrospinal ialah ujian yang melibatkan pengambilan sedikit cecair yang mengalir di sekitar otak dan saraf tunjang. Ujian ini dilakukan untuk mengesan kanser darah yang telah merebak ke sistem saraf pusat. 

Doktor akan menggunakan jarum khas untuk mengambil sedikit cecair dari ruang antara dua vertebra bawah. Cecair itu kemudiannya dianalisis untuk mengenal pasti jenis sel darah dan mutasi yang berkaitan dengan kanser darah.

8. Imunofenotip

Imunofenotip adalah kaedah ujian yang digunakan untuk mengesahkan kehadiran kanser darah melalui imunohistokimia dan analisis sitometrik.

• Imunohistokimia

Imunohistokimia ialah kaedah analisis kimia yang digunakan untuk mengenal pasti jenis sel dalam sampel darah. Ujian ini melibatkan penggunaan antibodi yang dihasilkan khusus untuk mengenal pasti jenis sel yang terdapat dalam sampel darah. Melalui imunohistokimia, doktor boleh mengesan sel-sel kanser dalam darah.

• Analisis Sitometrik

Analisis sitometrik ialah kaedah ujian yang digunakan untuk mengukur dan mengira sel dalam sampel darah. Ujian ini membantu doktor mengenal pasti jenis sel dalam sampel dan memastikan kehadiran sel darah kanser. Selain itu, analisis sitometri juga boleh membantu doktor untuk menentukan tahap atau peringkat kanser.

9. Ujian Pengimejan

​Selain itu, terdapat juga kaedah ujian pengimejan yang digunakan untuk mengesahkan jenis  dan tahap kanser darah. Kaedah ujian pengimejan melibatkan penggunaan alat untuk menghasilkan imej sel dalam badan pesakit.

• Imbasan X-ray 

Imbasan X-ray dada ialah ujian pengimejan yang digunakan untuk mengesan kehadiran kanser darah dalam tulang rawan dan tulang belakang. Ujian ini dapat membantu doktor untuk menentukan tahap penyakit dan memilih kaedah rawatan yang paling sesuai untuk pesakit.

• Imbasan CT

Imbasan CT atau tomografi berkomputer ialah kaedah pengimejan yang menggunakan sinar-X untuk menghasilkan imej lapisan organ dalam badan pesakit. Ujian ini membantu doktor mengenal pasti kehadiran sel kanser dalam organ seperti hati, limpa dan pankreas.

• Pengimejan Resonans Magnetik (MRI).

Imbasan pengimejan resonans magnetik (MRI) ialah kaedah ujian pengimejan yang menggunakan gelombang magnet untuk menghasilkan imej organ dalam badan pesakit. Ujian ini dapat membantu doktor mengenal pasti kehadiran sel kanser dalam organ seperti otak, tulang belakang dan sistem saraf pusat.

 10. Biopsi Nodus Limfa

Biopsi nodus limfa ialah ujian saringan yang boleh dilakukan untuk mengesan kanser darah. Ujian ini melibatkan pengambilan sampel tisu daripada nodus limfa untuk dianalisis di makmal. Jika terdapat sel kanser dalam sampel tisu, ia menunjukkan kehadiran kanser darah.

Ujian ini mungkin kurang selesa untuk pesakit, namun ia adalah cara yang berkesan untuk mengesan kanser darah pada tahap awal.

Di Mana Boleh Lakukan Saringan Kanser Darah?

Ujian saringan kanser darah boleh dilakukan di klinik-klinik dan hospital swasta atau kerajaan di seluruh Malaysia. Klinik-klinik dan hospital kerajaan menawarkan kos yang lebih rendah daripada institusi swasta.

Individu yang ingin menjalankan ujian saringan kanser darah boleh merujuk kepada doktor keluarga mereka untuk mendapatkan rujukan ke hospital atau klinik yang sesuai. Individu juga boleh menghubungi klinik-klinik dan hospital secara langsung untuk membuat temujanji dan mengetahui kos ujian saringan kanser darah.

Berapa Kos Ujian Saringan Kanser Darah?

Di Malaysia, kos ujian saringan kanser darah bergantung kepada institusi perubatan yang menjalankan ujian tersebut.  Kos untuk ujian darah rutin adalah sekitar RM50 hingga RM200, manakala kos ujian seperti biopsi mungkin lebih tinggi, dalam lingkungan RM1,000 hingga RM5,000.

Individu boleh merujuk kepada klinik kerajaan yang menawarkan ujian saringan kanser darah untuk kos yang lebih rendah.

Kesan Awal, Selamatkan Nyawa!

Leukemia boleh menjadi penyakit yang berbahaya jika tidak dikesan awal. Oleh itu, ujian saringan kanser darah adalah penting untuk mengesan penyakit ini dan memulakan rawatan yang berkesan dengan segera. Kesedaran tentang kesihatan diri dan pemeriksaan berkala boleh membantu mengurangkan risiko kanser darah dan meningkatkan kualiti hidup.

​